انسان و تغییر

تغییرو تحول  در انسانها در دو وجه اتفاق میافتد نخست وجه ظاهری انسان ، همانطوریکه اشاره شد، وجه ظاهری انسان  در گذر زمان دچار تغییر می گردد . دوم تغییر در وجه باطنی است که گاها" تغییر در افکار ، روحیات ، دیدگاه  و شخصیت نیز بیان می شود . آنچه که در بحث تغییر در اینجا  منظور نظر است وجه دوم است . انسانها در گذر زمان تغییر را جبرا" یا به اختیار تجربه می کنند .  از آنجایی که هیچ فعل و انفعالی در عالم به خودی خود اتفاق نمی افتد مگر به واسطه عوامل ، تغییر نیز از این قاعده مستثنی نبوده و عوامل به دو صورت درونی و بیرونی می توانند  منجر به تغییر گردند . در انسانها عوامل درونی به صورت تغییرات فیزیولوژیک که منجر به احساس نیاز می گردد و بطور اجمال  به صورت خواست انسان ظاهر می گردد ، تعریف شده است . عوامل بیرونی بطور کلی محیط و اثرات آن را شامل میشود .  صدر المتالهین ملا صدرای شیرازی  چنین می فرماید : نفس انسان، نخست در مرتبه جمادي است و سپس با خروج از مرحله جمادي به حالت جنيني و در مرحله نباتي (نفس نباتي) قرار مي گيرد و پس از آن به مرحله حيواني (نفس حيواني) وارد مي شود و در دوره بلوغ حقيقي خود به مرحله نفس انساني مي رسد و «نفس ناطقه» مي گردد. پس از اين مرحله نيز مي تواند با كوشش و تمرين و تربيت روحي و عقلي خود، به بلوغ انساني برسد (كه نام آنرا نفس قدسي و عقل بالفعل مي گذارد) و كمتر كسي توان رسيدن به اين مرحله را دارد.