اصالت فايده بنتام


عضو شوید


نام کاربری
رمز عبور

:: فراموشی رمز عبور؟

عضویت سریع

نام کاربری
رمز عبور
تکرار رمز
ایمیل
کد تصویری
براي اطلاع از آپيدت شدن وبلاگ در خبرنامه وبلاگ عضو شويد تا جديدترين مطالب به ايميل شما ارسال شود



تاریخ : چهار شنبه 29 بهمن 1393
بازدید : 135
نویسنده : management77

 

بنتام مي گويد كه اصل فايده يا مطلوبيت، به هنگام مطالعه رساله اي در باب حكومت[5] (1768) اثر جوزف پريستلي[6] (1733-1804) به ذهن او خطور كرد. پریستلي گفته بود كه خوشي يا خوشبختي اكثريت اعضاي تابع يك حكومت، معياري است كه همه امور آن حكومت را بايد بر مبناي آن سنجيد. ولي هاتچسون[7] پيش از او،‌ در بحث اخلاق گفته بود كه بهترين عمل،‌ عملي است كه به بيشترين خوشي براي بيشترين تعداد آدميان منتهي گردد. عناصري از اصالت فايده در کتاب هيوم با عنوان تحقیقی در باره اصول اخلاقیات[8] نيز وجود داشت كه گفته بود "فايده عام تنها منشاء عدالت است". هلوتيوس كه عميقاً در بنتام تاثير داشته است، يكي از پيشتازان نظريه اصالت فايده بود. در واقع بنتام، اصالت فايده را به شيوه اي صريح و جامع شرح داد.[9]

بنتام مي گويد: « من فايده (مطلوبيت) را سرچشمه اصلي همه مسأئل اخلاقي مي دانم». [10]‌ اصالت فايده بنتام بر نوعي لذت گرايي يا اصالت لذت[11] رواني استوار است، يعني اين نظريه كه هر موجود انساني به دنبال كسب لذت و دفع درد است. در جهان باستان و بيشتر از همه، اپيكور به آن پرداخته بودند و در قرن هجدهم هلوسيوس در فرانسه و هارتلي و تاكر[12] در انگلستان از آن دفاع مي كردند. بنتام مي گويد: «طبيعت، انسان را تحت سلطه دو خداوندگار مقتدر قرارداده است، لذت[13] و درد[14] . . . اينان بر همه اعمال و اقوال و انديشه هاي ما حاكمند: هر كوششي كه براي شكستن اين يوغ به خرج دهيم، حاكميت آنرا بيشتر تاييد و تسجيل مي كند. انسان در عالم الفاظ ممكن است مدعي نفي حاكميت آنها شود، ولي در عالم واقعيت همچنان دستخوش و تابع آنها باقي مي ماند»[15]. مقصود بنتام از لذت و درد همان است كه عموم مردم می فهمند. وي مي گويد: "لذت و درد همان چيزهايي هستند كه هر كس احساسشان مي كند". كلمه لذت، خوردن و آشاميدن را نيز در بر مي گيرد؛ همچنين شامل لذت حاصل از خواندن يك كتاب خوب، يا انجام دادن كار نيك هم مي گردد. بر اين اساس مي توان گفت كه اعمال شايسته آنهايي هستند كه در جهت افزايش سر جمع يا مقدار كل لذت است، حال آنكه اعمال ناشايست آنهايي هستند كه در جهت كاهش لذتند و ما بايد آنچه را شايسته است انجام دهيم نه آنچه را ناشايسته است.

از نظر بنتام اگر بخواهيم ارزش يك لذت يا درد را براي خودمان برآورد كنيم، براي اين كار بايد چهار [يا شش] عامل را به حساب آوريم: شدت، مدت، قطعيت يا عدم قطعيت، نزديكي يا دوري (و به عبارت ديگر نقد يا نسيه بودن آن). مثلاً يك لذت ممكن است خيلي شديد ولي كوتاه مدت، ولي لذت ديگر شدت كمتر و دوام بيشتر داشته باشد به نحوي كه از اولي بزرگتر باشد. دو عامل ديگر باروري و خلوص است. اگر از دو نوع عمل، يكي احساسهاي خوشايند ديگري را هم بدنبال داشته باشد و ديگري نداشته و يا كمتر داشته باشد، عمل نوع اول را زاياتر يا بارورتر از نوع دوم مي ناميم. منظور از خلوص همانا فراغت از عواقب يا احساسهاي نوع مخالف است. در مورد جامعه، عامل هفتمی را هم باید به حساب آورد، یعنی دامنه شمول، و مقصود تعداد افرادي است كه دستخوش لذت يا رنج حاصل ازيك عمل مي گردند. بنتام معتقد بود كه در اقتصاد، برداشتن محدوديتهاي قانوني و تامين تجارت و رقابت آزاد، در دراز مدت خوشي بيشتري براي جامعه به بار مي آورد. جيمز ميل برجسته ترين شاگرد بنتام بود. وي در سال 1808 بنتام را ملاقات كرد و شاگرد و شيفته او شد. در فاصله سالهاي 1816 تا 1823 عضو محفل اصالت فايده بود. اعضاي اين محفل، عبارت بودند از ديويد ريكاردو، مك كلاچ [16]، توماس مالتوس[17] و جان آستين[18].

نظر بنتام در مورد اقتصاد بازار اين بود كه در بازاري كه رقابت آزاد وجود داشته باشد، در دراز مدت، هماهنگي منافع برقرار مي گردد. آنچه او در اين زمينه از دولت انتظار داشت عبارت بود از رفع موانع و محدوديتها، نظير لغو تعرفه هايي كه بر بازار غله انگلستان حاكم بود و بنتام آنرا حافظ منافع زمينداران مي شمرد. از قول بنتام نوشته اند كه جيمز ميل فرزند معنوي اوست و ريكاردو فرزند معنوي جيمز ميل است. بر اثر تشويقهاي  جيمز ميل بود كه ريكاردو كتاب مباني خودرا منتشر كرد. در هر حال اين اثر ريكاردو بيان كلاسيك اقتصاد بنتامي بود. بنتام در سال 1787 كتاب: دفاع از ربا[19] را نوشت.

بنتام خوشي يا مطلوبيت را لذت (و آزاد شدن از درد) در نظر مي گيرد. از نظر بنتام خوشي همراه با يك عمل معين، با مقادير لذت يا درد آن عمل، مشخص مي شود. بنتام اندازه گيري لذت يا درد براي يك فرد را بترتيب زير مي دانست كه تابع چهار شرط زير است: 1- شدت[20]  لذت يا درد 

2- طول مدت لذت يا درد

3- اطمينان يا نااطميناني لذت يا درد

4- نزديكي يا دوري لذت يا درد

اولين گام بنتام در ارزيابي يك عمل، بررسی فهرستي از لذتها يا دردهاي بالقوه همراه آن عمل است. بنتام فرض كرد كه طول مدت هر لذت و درد مي تواند مشخص شود و به اين ترتیب "مقدار" هر لذت يا درد مي تواند در واحدهاي شمارشي توضيح داده شود. به همین ترتیب مي توانيم مقادير لذتها را محاسبه كنيم. حال اگر خوشي مجموع مقادير لذت منهاي مقادير درد باشد، در مي يابيم كه عمل الف بر عمل ب، ترجيح دارد (خالص 12 واحد لذت در مقایسه با 10 واحد) و مستقل از فرد است. بنتام تاکید می کرد كه اصل بيشترين خوشي ، معيار معتبر براي قضاوت در مورد درست و غلط بودن اعمال است.[21]  طبق نظريه انتخاب بنتام، انگيزه هر فرد تنها حداكثر سازي مقدار "خوشي" اش است. بنتام در تمام نوشته هايش بر همگني لذتها و دردها تاكيد مي كند. در اصالت فايده بنتام، معيار شناسايي عمل درست، "اصل مطلوبيت" است: يك عمل درست است اگر و تنها اگر آن عمل خوشي جمعي موجودات ذي شعور (احساس مند) را افزايش دهد و از دو عمل آلترناتيو، عمل بهتر اينست كه خوشي جمعي شده را به ميزان بيشتر افزايش مي دهد.[22]  جرمي بنتام، مطلوبیت را معادل لذت قرار میدهد. بنتام، قضایای مركزي اصالت فایده را چنين مشخص می کند :

 1) رفاه فردي بايد هدف عمل اخلاقي باشد .

2 ) هر فردی باید یکی به حساب آید و نه بیش از یک.

3) هدف عمل اجتماعي بايد حداکثر سازی فایده (مطلوبیت) عمومی باشد. (يا طبق عبارت بنتام، بیشترین خوشی براي بیشترین تعداد افراد به ارمغان آورد.

 از نظر بنتام انسانها موجوداتی طالب لذت هستند و توسعه لذت یا خوشي عمومی بايد معيار خیر (خوبی) اخلاقي[23] باشد. دو محور اصلي اصالت فايده بنتام عبارتند از:

 اول: وي معتقد به گونه اي از تقلیل گرایی[24] نظریه تجربه گرایان در مورد ذهن است كه در آن ایده ها از احساساتي نشأت مي گیرندكه خود توسط تداعی ذهنی شكل گرفته اند و بوسیله امیال لذت و درد، تحریک می شود. بنتام معتقد بود كه زبان اخلاق را مي توان با پاکسازی از ناعقلانیت ها و توهمات، علمي كرد.

 دوم: بنتام صراحتا می گفت كه لذت همگن است و لذا  قابل کمی شدن و سنجش است. وي از  علائم رياضي در محاسبه خوشي استفاده كرد.  بنتام در اقتصاد طرفدار اسمیت[25] بود.

جرمي بنتام‌ (1789) و پيروانش شامل جيمز ميل، ديويد ريكاردو و جان استوارت ميل، مكتب اصالت فايده كلاسيك را به وجود آوردند كه روايت لذتگرايانه اصالت فايده است. بنتام اذعان كرد كه اصالت فايده لذتگرايانه مديون نوشته هاي كلود آدريان هلوتيوس و ديويد هيوم است



[1] - Reduction

[2] - مقصود از تحويل (يا فروكاهش)[2] همانا فروكاستن كل به اجزاء آن يا يك مجموعه مركب به عناصر بسيط اوليه آن است.

[3] - fragment on government

[4] - virtue

[5] -Essay on Government

[6] - Joseph Priestley

[7] - Hutcheson

[8] - An Enquiry Concerning the Principles of morals.

[9]- فريدريك كاپلستون،"تاريخ فلسفه"، جلد هشتم،از بنتام تا راسل، ترجمه: بهاء الدين خرمشاهي، شركت انتشارات علمي و فرهنگي و انتشارات سروش، 1370،ص 41

 

[10] - فريدريك كاپلستون،"تاريخ فلسفه"، جلد هشتم،از بنتام تا راسل، ترجمه: بهاء الدين خرمشاهي، شركت انتشارات علمي و فرهنگي و انتشارات سروش، 1370،ص 44

[11] - Hedonism

[12] - Tucker

[13] - Pleasure

[14] - Pain

[15] - An Introduction to the Principles of Morals and Legislation, ch. 1. sect. 1,p.9

[16] - J.R.McCuloch

[17] - T.R.Malthus

[18] - J.Austin

[19] - Defence of Usury

[20] - intensity

[21] - Tom Warke, "A reconstruction of classical utilitarianism", Sheffield university, 2000

[22] - Tom Warke,"Classical Utilitarianism",p.393

[23] ) moral goodness

[24] ) Reductionism

[25] ) Smithian



مطالب مرتبط با این پست :

می توانید دیدگاه خود را بنویسید


نام
آدرس ایمیل
وب سایت/بلاگ
:) :( ;) :D
;)) :X :? :P
:* =(( :O };-
:B /:) =DD :S
-) :-(( :-| :-))
نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

آپلود عکس دلخواه:


09901726128

نظرتون در مورد وبلاگ؟


نام :
وب :
پیام :
2+2=:
(Refresh)

تبادل لینک هوشمند
برای تبادل لینک  ابتدا ما را با عنوان management77 و آدرس ayhan77.LXB.ir لینک نمایید سپس مشخصات لینک خود را در زیر نوشته . در صورت وجود لینک ما در سایت شما لینکتان به طور خودکار در سایت ما قرار میگیرد.






آمار وب سایت:  

بازدید امروز : 86
بازدید دیروز : 709
بازدید هفته : 1481
بازدید ماه : 2710
بازدید کل : 35148
تعداد مطالب : 620
تعداد نظرات : 2
تعداد آنلاین : 1

RSS

Powered By
loxblog.Com